De als zeer zeldzaam te boek staande Tengere distel is alleen nog bekend van het voormalige Waddeneiland Wieringen. Hoewel zij hier plaatselijk nog steeds voorkomt heeft Tengere distel het zwaar, zowel het aantal planten als groeiplaatsen neemt af.
Tengere distel (Carduus tenuiflorus) is een één- of tweejarige distel. Ze bloeit van mei tot en met augustus met lichtroze tot paarse, soms witte bloemen. De bloemen worden bestoven door hommels, vlinders en bijen. Verspreiding van de zaden gebeurt op verschillende manieren. De meeste zaden vallen na rijping op de grond. Bij vochtig weer worden deze zaden kleverig, waarna ze door mieren verder worden verspreid. De uitgebloeide hoofdjes, met daarin achtergebleven zaden, kunnen als klitten via passerende dieren en menselijke kleding worden verspreid.
Verspreiding van Tengere distel in Nederland voor en na 1990 (foto: FLORON en NDFF)
Tengere distel komt in Nederland voor op zonnige, droge stikstofrijke grond. Naast dijken op het voormalige Waddeneiland Wieringen groeide Tengere distel in het verleden ook op dijken en in de duinen van Zeeland en Zuid-Holland, maar daar is ze de laatste decennia verdwenen. Tengere distel komt voor zover bekend momenteel alleen nog op Wieringen voor.
Maar op Wieringen gaat het momenteel niet goed met Tengere distel. Op verschillende groeiplaatsen, bijvoorbeeld een dijk bij Lutjesstrand waar het tot voor kort nog voorkwam, is ze inmiddels verdwenen. Er resteert momenteel nog slechts één grotere groeiplaats op de top van een eeuwenoude wierdijk. Hier staan over een lengte van circa 50 meter nog zo’n 80 planten. Deze wierdijk wordt sinds jaar en dag begraasd door schapen, wat voor Tengere distel op zich een gunstig beheer is. De distels worden namelijk door de schapen gemeden. De schapen zorgen voor verspreiding van de zaden en ook voor open plekken in de vegetatie waar de zaden van Tengere distel kunnen kiemen.
De bewuste wierdijk is in Nederland één van de laatste wierdijken in zijn soort en werd in 1986 uitgeroepen tot Provinciaal Monument. Er is in het verleden veel geld geïnvesteerd om de dijk als wierdijk te behouden. Tengere distel heeft een voorkeur voor droge standplaatsen waardoor de top van de dijk de optimale groeiplaats is. Over de wierdijk loopt echter ook het Noord-Hollandpad. De wandelaars lopen precies over de groeiplaats. Om het wandelpad op de dijk begaanbaar te houden zijn de tengere distels op de wierdijk de afgelopen twee jaar in mei gedeeltelijk afgemaaid. Dit vroege maaien, alvorens de planten zaden hebben gevormd, is voor de Tengere distel zeker niet het optimale beheer. Het behoud van Tengere distel lijkt alleen mogelijk als het maaibeheer kan worden aangepast of een alternatieve route mogelijk is voor het Noord-Hollandpad.
Tekst en foto's: Martijn Oud, KNNV-afd Alkmaar
(Foto: Fred Visscher)
